Πενήντα πέντε χρόνια μετά δεν μένουν πολλά που να μην έχουν ειπωθεί για το μεγαλείο του Αυξεντίου. Από τον λαϊκό θρήνο της 3ης του Μάρτη του ’57, όταν μαθεύτηκε ο θάνατος του Σταυραετού και οι χωρικοί έπιναν αμίλητοι στους καφενέδες (πότε – πότε τραγουδώντας για να εκφράσουν τον καημό τους όπως τους εδίδαξε ο παππούς Οδυσσέας), μέχρι την “Μπαλάντα του Γρηγόρη Αυξεντίου” της 8ης Μαρτίου της εφημερίδας Tribune του Λονδίνου: [1]
“[…]“Ελάτε μέσα, ελάτε”, φώναξε,
“αν σας βαστά, εγώ είμ’ εδώ!”
Κι ένας αν είμαι, μ’ όπλο ένα
“μολών λαβέ” σας καρτερώ! […]
Τότε ήρθ’ ο Κυβερνήτης να τους πη,
πόσο πολέμησαν όλοι αντρειωμένα!
Και στο σύνταγμα δώσαν νέα τιμή,
γιατί οι εξήντα σκότωσαν τον ένα!
Μα σαν μιλά αδελφός στον αδελφό
κι ο πατέρας στο γιό του λόγο κάνει,
στην αθάνατη μνήμη του λαού
ο νιός Γρηγόρης, ποτέ δεν θα πεθάνη!”
Όταν ακόμα και οι εχθροί σου, λοιπόν, αναγνωρίζουν το μεγαλείο σου, τι άλλο μένει να πεις; Ο Γρηγόρης έζησε και πέθανε σαν Έλληνας. Εξάλλου, το είπαμε πολλές φορές, το Ελληνικό Ζην, καθορίζεται από το Θνήσκειν! Και ο Γρηγόρης με τον θάνατό του εδίδαξε πώς πρέπει να ζουν οι Έλληνες, συνάμα πώς πρέπει να πεθαίνουν. Πώς θα μπορούσε να πράξει διαφορετικά άλλωστε, όταν μέσα του έφερε τον όρκο των αθηναίων εφήβων: “Αμύνω δε και μόνος και μετά πολλών”. Έτσι και αυτός, μόνος, προτίμησε να πεθάνει παρά να προδώσει και να ντροπιάσει τον Αγώνα και τα όπλα που του εμπιστεύτηκε η πατρίδα.
Οι στάχτες του Γρηγόρη σκόρπισαν εκείνη τη μέρα από τον Μαχαιρά. Μαζί τους σκόρπισε και το μήνυμα. Το διαχρονικό μήνυμα της αξιοπρέπειας, της αντίστασης, της ελευθερίας. Γιατί ο Έλληνας γεννήθηκε ελεύθερος. Και το μήνυμα που σκόρπισε με τις στάχτες του έρχεται ακόμα να κεντρίσει τα ηττημένα μυαλά των νεοκυπρίων και να ξυπνήσει το ένστικτο επιβίωσής τους όταν πορεύονται μακριά από την α-λήθεια. Όταν πορεύονται στην καταστροφή.
Η κληρονομιά που μας άφησε ο Αυξεντίου είναι πολύ βαριά. Και η κληρονομιά του ακριβώς είναι τούτο το μήνυμα της αντίστασης, τους αενάου αγώνα για Ελεθερία. Όπως μας το λέει ο παππούς Μόντης:
“Εκείνο το Όχι δεν το επανέλαβε
η ηχώ, ήταν πολύ βαρύ
για να το μεταφέρει”
Η κληρονομιά αυτή του Γρηγόρη δεν πρέπει να φεύγει απ’ τον νου μας. Σήμερα, που ο Ελληνισμός βάλλεται από παντού, ο αγώνας αυτός είναι πιο επιτακτικός από ποτέ.
Ας στρέψουμε το βλέμμα στον Μαχαιρά, ας μυρίσουμε γύρω μας την καμένη σάρκα του Γρηγόρη που σήμερα μυρίζει πιο έντονα, λες για να μας προειδοποιήσει, ας κρατήσουμε τις στάχτες του σαν άγιο φυλαχτό να ευλογούν τον αγώνα μας και ας δώσουμε τον όρκο μαζί με τον Παντελή Μηχανικό:
“Ζήτησα σύμμαχο κι ήρθε η απάντηση:
“Κανείς”. Και στράφηκε ο αντίλαλος
να τα σκεπάσει όλα μαύρα πέρα ως πέρα.
Και τότες
κατάμονος
μέσα στην απέραντη ερημιά
γονάτισα στη γη μου
και της ορκίστηκα ακόμη μια φορά:
“Εγώ θα πιστεύω”.
Σήκωσα τα μάτια ψηλά
κι είδα τον Μαχαιρά να στέκει ακόμη γερά στα πόδια του
και ν’ ανεμίζει μια πυροκαμένη κορυφή.”
[1]”The ballad of Gregory Afxentiou” – Μετάφραση από το βιβλίο του Φρίξου Γ. Δημητριάδη “Η ηρωϊκή απόδραση”.