Υπολογίζεται ότι σαν σήμερα το 399 π.Χ, ο μεγάλος αθηναίος φιλόσοφος, Σωκράτης πεθαίνει. Ο τρόπος του θανάτου του γνωστός: εκουσίως πίνει το κώνειο και πεθαίνει μετά την καταδίκη του από την πολιτεία των Αθηνών για “εισαγωγή καινών δαιμονίων και διαφθορά των νέων”.
Ο Σωκράτης, μέσω του Πλάτωνος, έχει αφήσει μεγάλη παρακαταθήκη πίσω του. Μπορεί το “γνώθι σαυτόν” ν’ αποδίδεται λανθασμένα στον ίδιο αλλά είναι γεγονός ότι υπήρξε γι’ αυτόν τρόπος ζωής και βασικό χαρακτηριστικό της φιλοσοφίας του.
Ο Σωκράτης είχε “γνώθι σαυτόν” και ήξερε ότι αν δεν πέθαινε με τον τρόπο που πέθανε, η όλη του διδασκαλία και η προσπάθειά του για σεβασμό στους νόμους θα πήγαινε χαμένη, αφού ο ίδιος θα την πρόδιδε.
Δυόμισι χιλιάδες, λοιπόν, χρόνια μετά ο Σωκράτης έρχεται για να μας θυμίζει συνεχώς: “Μείνετε πιστοί μέχρι τέλους σε όσα διακηρύττετε. Αξίζει να πεθάνετε για τα ιδανικά σας. Η ζωή σας βρίσκεται στην υπηρεσία της ανθρωπότητας. Γίνετε εσείς το παράδειγμα για τους επόμενους που θέλετε ν’ ασπαστούν τους αγώνες σας.”
Πριν δύο μέρες έκλειναν 54 χρόνια από τη θυσία του Γρηγόρη Αυξεντίου. Ο Σωκράτης είχε την ευκαιρία ν’ αποδράσει με τη βοήθεια των μαθητών του. Αρνήθηκε όμως και επέλεξε ο ίδιος να μείνει για να πιεί το κώνειο, καθιστώντας τον εαυτό του παράδειγμα αφοσίωσης στην πατρίδα. Μπορούσε να προδώσει τους νόμους των Αθηναίων, έμεινε όμως πιστός. Έτσι και ο Γρηγόρης, είχε την ευκαρία και αυτός να παραδοθεί και να προδώσει την πατρίδα του γλυτώνοντας τη ζωή του. Προτίμησε όμως να καεί ζωντανός, πεθαίνοντας για τα ιδανικά τα οποία διακήρυττε στους συντρόφους – αγωνιστές και παραδειγματίζοντας τους νέους σχετικά με την αφοσίωση στα ιδανικά και στην πατρίδα. Όπως και ο Σωκράτης, αν ο Γρηγόρης δεν επέλεγε τον θάνατο, ποιος θα έπαιρνε στα σοβαρά τη δράση του και όποια καλέσματα έκανε για αγώνα;
Ο ένας πέθανε νοιώθοντας τα μέλη του να παγώνουν σταδιακά με τη δράση του κωνείου. Ο άλλος πέθανε με τα μέλη του να καίγονται. Δύο θάνατοι τόσο διαφορετικοί επιφανειακά, μα και τόσο ίδιοι στην ουσία τους! Δύο εκούσιοι θάνατοι από δύο μεγάλους ανθρώπους που αρνήθηκαν να προδώσουν αυτά για τα οποία πολέμησαν…