Σαν σήμερα πρίν από 60 χρόνια η εκκλησία ανέλαβε να διενεργήσει δημοψήφισμα μετά την άρνηση της αποικιοκρατικής κυβέρνησης να το αναλάβει η ίδια: Εφαρμογή της αυτοδιάθεσης του λαού.

«Σας εξορκίζω να παραμείνετε πιστοί εις τον Θεόν και την Ελλάδα και να συνεχίσετε αγωνιζόμενοι όλοι ψυχή και δυνάμει διά την Ελευθερία, με μοναδικό και αναλλοίωτο σύνθημα: Την Ένωση και μόνον την Ένωση», Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Β΄ (15/01/1950)

Κατά το δημοψήφισμα του Ιανουαρίου 1950, το 95,7% του Ελληνισμού της Κύπρου προσήλθε στους ναούς όπου είχαν τοποθετηθεί οι σχετικοί τόμοι και προσυπέγραψε. Το 4,3% δεν επεθύμησε να προσυπογράψει. Ήταν κυρίως κυβερνητικοί υπάλληλοι που φοβήθηκαν τις συνέπειες των κατασταλτικών μηχανισμών της αποικιοκρατίας.