Του Σάββα Ιακωβίδη
Η άγνοια του εχθρού ισοδυναμεί με απανωτές ήττες και ταπεινώσεις
Από το 1956, η Τουρκία ακολουθεί έναντι της Κύπρου μια σταθερή, αταλάντευτη πολιτική, με στόχο τον τελικό πλήρη έλεγχό της
Αμετάθετη επιδίωξη της Άγκυρας είναι η κατάλυση και εξαφάνιση της Κυπριακής Δημοκρατίας
Ο πρόσφατος, αδόκητος θάνατος του καθηγητή Νεοκλή Σαρρή, του πλέον εμβριθούς και βαθυστόχαστου μελετητή της τουρκικής πολιτικής, έφερε ξανά στην επιφάνεια τις γνωστές δύο εκθέσεις του Τούρκου καθηγητή και μετέπειτα υπουργού Εξωτερικών της χώρας, Νιχάτ Ερίμ. Οι εκθέσεις αυτές, με ημερ. 24/11/1956 και 22/12/1956, είναι η βίβλος Γενέσεως της τουρκικής εθνικής πολιτικής στο Κυπριακό. Είναι γνωστό, σε όσους μελετούν και αναλύουν την τουρκική πολιτική, ότι έναν και πλέον χρόνο μετά την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ, η Άγκυρα θεωρούσε τον αγώνα ως αναμέτρηση μεταξύ της αποικιοκρατικής Βρετανίας και των Ελλήνων της Κύπρου.
Η πονηρή και δόλια βρετανική πολιτική υπέβαλε και παρακίνησε τους Τούρκους να εμπλακούν. Ο τότε Τούρκος πρωθυπουργός, Αντνάν Μεντερές, κάλεσε τον καθηγητή Ερίμ, παρόλο που ανήκε στα σημαντικότερα στελέχη του αντιπολιτευόμενου Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού Κόμματος, να συμβουλεύσει την κυβέρνηση πάνω στον χειρισμό του Κυπριακού.
‘Όπως ο Ερίμ γράφει και ο Νεοκλής Σαρρής κατέγραψε στο βιβλίο του «Η άλλη πλευρά», η κατεύθυνση που ο Μεντερές τού έδωσε ήταν η εξής:
«1.- Οι Άγγλοι να παραμείνουν στην Κύπρο
2.- Αν πρόκειται να φύγουν, η νήσος να μας αποδοθεί.
3-. Αν τούτο δεν είναι δυνατόν, να διχοτομηθεί.
4.- ”Αυτοδιοίκηση”
5.- Η μορφή που δεν επιθυμούμε διόλου: Η απόδοση της Μεγαλονήσου στην Ελλάδα».
Ο Ερίμ επισημαίνει και στις δύο εκθέσεις του ότι «έχουν εξεταστεί σε βάθος από της σκοπιάς των πολιτικών αναγκών του πρωθυπουργού, το κυπριακό πρόβλημα αλλά και τα δικαιώματα της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων. Όλα από της πλευράς των συμφερόντων μας». Και αυτά τα «δικαιώματα», κατά τον Ερίμ, είναι «γεωγραφικά, ιστορικά και στρατηγικά».
Διχοτόμηση και οντότητες
Για να αντιληφθεί κανείς τη διαχρονικότητα της τουρκικής πολιτικής, πρέπει να μελετήσει σε βάθος και προσεκτικά τις δύο εκθέσεις Ερίμ. Σε αυτές αναφέρεται ότι αφού η αυτοδιοίκηση δεν θα λειτουργούσε και η Κύπρος δεν θα ενωνόταν ούτε με την Ελλάδα ούτε με την Τουρκία, ο Ερίμ προτείνει τη «μέση λύση της διχοτόμησης της Κύπρου». «Η ιδέα της διχοτομήσεως έχει συζητηθεί», γράφει, «και μελετήθηκε σε ορισμένες μυστικές, επίσημες και ανεπίσημες διαπραγματεύσεις μεταξύ της Τουρκίας, της Ελλάδας, της Αγγλίας και της Αμερικής (…). Απ’ ό,τι πληροφορούμαι εκ της μελέτης των φακέλων, η Ελλάδα σκέπτεται να εγκαταλείψει στην Τουρκία έναν στενό διάδρομο στα βόρεια της νήσου (…). Ο αξιότιμος πρωθυπουργός (Μεντερές) ανέφερε ότι είναι της ιδέας να αιτήσωμεν την διχοτόμηση εξ ημισείας.
»Η διχοτόμηση της Κύπρου, κατά βάση, μεταξύ της Ελλάδος και της Τουρκίας, ίσως και με την παραχώρηση στην Αγγλία μιας περιοχής για στρατιωτικές βάσεις σημαίνει την εφαρμογή της αρχής της αυτοδιαθέσεως (…). Στην Κύπρο ζουν η μια εντός της άλλης δύο διαφορετικές κοινότητες, δύο διαφορετικές ολότητες, δύο ενότητες (entite). Όταν θα γίνει μια κανονική διχοτόμηση, εκάστη των δύο αυτών διακεκριμένων κοινοτήτων πιθανότατα θα προτιμήσει την κυριαρχία του κράτους το οποίο θεωρεί σαν Μητέρα-πατρίδα της».
Από το 1956 οι Τούρκοι σχεδίαζαν τη δημογραφική αλλοίωση της νήσου
Πώς ο Ερίμ αντιλαμβανόταν την αρχή της αυτοδιαθέσεως; Γράφει στην πρώτη έκθεσή του προς τον Μεντερές και ας προσεχθούν πολύ οι όροι και η φρασεολογία που χρησιμοποιεί: «Η αρχή της αυτοδιαθέσεως θα εφαρμοστεί διά της συγκεντρώσεως όλων των Ελλήνων στην ίδια περιοχή, που θα εξασφαλιστεί η διαβίωσή των κάτω από μια διοίκηση της αρεσκείας των. Είναι αναπόφευκτη μια ανταλλαγή πληθυσμών (…). Δεν αποτελεί άσκοπη ταλαιπωρία η μετακίνηση μιας μερίδας ανθρώπων προς τον σκοπό της μη καταπατήσεως του δικαιώματος της αυτοδιαθέσεως της τουρκικής κοινότητας, σήμερα ευρισκομένης σε μειοψηφία, της παροχής δυνατοτήτων προς προάσπιση της ασφάλειας της Τουρκίας και της εξαφανίσεως της σοβούσης κρίσεως.
»Η υποστήριξη της ιδέας περί διχοτομήσεως της Κύπρου συντελείται με τη νομική και ανθρωπιστική αρχή της αυτοδιαθέσεως. Η πολιτική σκοπιμότητα, που ενισχύει το σχέδιο αυτό, είναι η ανάγκη να βρίσκεται η στρατιωτική ισχύς της νήσου σε στιβαρά και ανώτερα χέρια, προς προάσπιση των συμφερόντων και της ασφάλειας της Τουρκίας, του Συμφώνου της Βαγδάτης και του ΝΑΤΟ. Λαμβάνοντας υπόψη μας την πιθανότητα της αποδοχής της προτάσεως περί διχοτομήσεως της Κύπρου, θα πρέπει από τούδε η Τουρκία να καθορίσει μέσω των αρμοδίων υπηρεσιακών παραγόντων, λαμβάνουσα υπόψη της τα στρατιωτικά, οικονομικά συμφέροντά της και τα συμφέροντα του τουρκικού πληθυσμού της Κύπρου, ποια μορφή διχοτομήσεως θα είναι προσφορότερη γι’ αυτήν».
Στη συνέχεια η έκθεση Ερίμ αναφέρεται στο σχέδιο συντάγματος που ετοίμασε ο λόρδος Ράντκλιφ και ανακοινώθηκε στις 13 Νοεμβρίου 1956. Προνοούσε και για αυτοκυβέρνηση. Ας προσεχθούν ιδιαίτερα τι σημειώνει ο Ερίμ: «Στο καθεστώς της αυτοδιαθέσεως πρέπει να εμμείνουμε για την ελεύθερη παλιννόστηση των Τούρκων από το εξωτερικό προς την Κύπρο – τούτο βεβαίως θα αναγνωριστεί και στους Έλληνες. Εάν κατά την εξέταση του ζητήματος διαπιστωθεί ότι η παροχή του δικαιώματος θα αυξήσει περισσότερο τον τουρκικό από τον ελληνικό πληθυσμό της Κύπρου, θα πρέπει να γίνεται εμμονή στο αίτημα». Και προσθέτει τα εξής σημαντικά: «Η περίπτωση που ουδέποτε θα δεχθεί η Τουρκία είναι η διάνοιξη της οδού για την προσάρτηση της νήσου στην Ελλάδα, υπό το πρόσχημα της παροχής στους κατοίκους του δικαιώματος της αυτοδιαθέσεως.
»Δεν υπάρχει ένας διεθνής κανόνας θετικού δικαίου, ο οποίος να επιτάσσει την οπωσδήποτε εγκατάλειψη της τύχης της νήσου στη βούληση των Ελλήνων, οι οποίοι σήμερον αποτελούν την πλειοψηφία». Ο Ερίμ αναφέρεται υποτιμητικά στη «ρωμέικη κοινότητα», «η οποία για την ώρα είναι σε πλειοψηφία». Στη συνέχεια αναλύει τι σημαίνει στο Διεθνές Δίκαιο η λέξη «λαός» και ισχυρίζεται ότι «ο τουρκικός πληθυσμός της νήσου (people) αποτελεί μια διαφορετική οντότητα από τον ελληνικό πληθυσμό (people), μια διαφορετική συνολική οντότητα (entite)».
Περιστασιακή πλειοψηφία
Η πρώτη έκθεση Ερίμ δημιούργησε αίσθηση στην κυβέρνηση Μεντερές. Όπως o Νεοκλής Σαρρής σημειώνει στο βιβλίο του, «εκείνο που έχει σημασία είναι η διαπίστωση ότι η κινητήρια πρόθεση των Τούρκων ξεκινά από την αλλοίωση του εθνολογικού χαρακτήρα της Κύπρου. Η ελληνική πλειοψηφία για την Τουρκία είναι μια ευκαιριακή συγκυρία που πρέπει να ανατραπεί. Αυτός είναι ο στόχος. Η μη προσάρτηση της Κύπρου στην Ελλάδα απορρίπτεται κυρίως γιατί διασφαλίζει την πληθυσμιακή υπεροχή της πλειοψηφίας, ενώ είναι δεκτή οποιαδήποτε άλλη λύση που θα εξοβελίσει ή θα ανατρέψει την προεξάρχουσα θέση του γηγενούς πληθυσμού».
Ο Ερίμ στη δεύτερη έκθεσή του επιμένει (θυμίζουμε, το 1956) ότι «η σημερινή (πληθυσμιακή) αναλογία δεν είναι αιώνια κι έτσι δεν μπορούμε να προτάξουμε κανένα λογικό αίτιο ως προς τον υπολογισμό της αναλογίας αυτής σαν αναλλοίωτης και αιώνιας». Ο Ερίμ επιμένει ακόμα να συγκρίνει τις 380.000 των Ελλήνων με τις 100 χιλιάδες των Τ/κυπρίων, αλλά και με τα 25 εκ. της Τουρκίας. Αυτή η σύγκριση επαναλήφθηκε το 2009 από τον Τούρκο πρωθυπουργό Ερντογάν, όταν, απευθυνόμενος προς την ΕΕ, είπε ωμά και αλαζονικά: «Δεν μπορείτε να συγκρίνετε τις 700 χιλιάδες των Ε/κυπρίων με τα 70 εκ. των Τούρκων».
Προσάρτηση ή διχοτόμηση
Από το 1956 οι Τούρκοι σχεδίασαν την αλλαγή του δημογραφικού χαρακτήρα της Κύπρου, τον εποικισμό, την επανεγκατάσταση Τ/κ, τις μετακινήσεις πληθυσμών, τις αμιγείς περιοχές, την ισότιμη αντιπροσώπευση των δύο κοινοτήτων. Από τότε ο Ερίμ είχε χρησιμοποιήσει τους όρους «κοινότητες, οντότητες, ολότητες» και, φυσικά, τον όρο «λαοί», εννοώντας ξεκάθαρα ε/κ και τ/κ λαό. Επίσης είχε θέσει θέμα ιδιοκτησίας. Όλες αυτές οι θέσεις έχουν… ηλικία σχεδόν 60 χρόνων, πράγμα που καταδεικνύει τη διαχρονικότητα αλλά και την αδιστακτότητα της Τουρκίας στους στόχους της εναντίον της Κύπρου.
Μόνιμος και σταθερός στόχος της Άγκυρας ήταν πάντοτε η προσάρτηση της Κύπρου. Πρώτο στάδιο ήταν η διχοτόμηση. Μετά το πραξικόπημα, όμως, την επακολουθήσασα τουρκική εισβολή και την κατοχή του 37% του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο αναβαθμισμένος στόχος της Τουρκίας είναι ο πλήρης έλεγχος της νήσου. Με ή χωρίς την υπογραφή μας. Οι δύο εκθέσεις Ερίμ επιβεβαιώνουν αυτόν τον διαχρονικό στόχο της κατοχικής δύναμης. Υπάρχει ένα μέγιστο εμπόδιο, εκτός άλλων: Η διεθνής νομιμότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Γι’ αυτό και αμετάθετη επιδίωξη της Άγκυρας είναι η κατάλυση και εξαφάνισή της ως υποκείμενο του διεθνούς και κοινοτικού δικαίου.
Το θράσος της επιβεβαιώθηκε με τις τελευταίες υλακές του Γκιουλ, που καθύβρισε την ΕΕ ως «άθλια» και την Κυπριακή Δημοκρατία ως «μισή χώρα», παραβλέποντας, ο άθλιος, ότι η χώρα του κατέχει την άλλη μισή. Οι χειριζόμενοι τις τύχες της Κύπρου οφείλουν, έστω και τώρα, να μελετήσουν τις εκθέσεις Ερίμ. Για να γνωρίζουν τις επιδιώξεις των εχθρών μας. Για να μην υποστούμε άλλες ήττες και εδαφικούς ακρωτηριασμούς.